Ayı Piyasası

Ayı piyasası, menkul kıymetlerin fiyatlarının düşüp yaygın bir kötümserliğin borsayı başaşağı indirdiği duruma denir. Yatırımcılar kayıpları pesimizm olarak öngörürlerken satışlar artar. Sayılar değişebilse de 2 aydan daha uzun bir süre örneğin Dow Jones veya S&P 500 endeksleri gibi çoklu piyasa endekslerinin bir tepe noktasından en az %20 kayıp yaşaması genellikle ayı piyasası başlangıcı kabul edilir.

Ayı piyasası terimsel olarak boğa piyasasının zıddıdır. Adını ayının avına saldırma biçiminden, pençelerini aşağı doğru sallamasından alır. Bu yüzden de düşüş yaşayan hisse fiyatları olan piyasalara ayı piyasası denir. Aynı şekilde, boğa piyasası da yine ismiyle müsemma bir şekilde, boğanın boynuzlarını yukarı yukarı savurarak saldırmasından ismini almıştır.

Ayı piyasalarının sebepleri değişse de genelde zayıf veya yavaş yahut aksak bir ekonomi beraberinde bu piyasayı getirir. Zayıf veya yavaşlamakta olan bir ekonominin göstergeleri arasında düşük istihdam, düşük sayın alma gücü ve işletme gelirlerinde azalma bulunur. Aynı zamanda ekonomiye bir devlet müdahalesi de ayı piyasası tetikleyebilir. Örneğin vergi oranlarındaki veya devlet tahvillerindeki değişiklikler bu piyasanın ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Aynı şekilde yatırımcı güveninin düşmesi de bir ayı piyasasının gelişmekte olduğunun habercisi olabilir. Yatırımcılar bir şey olmak üzere şeklinde bir inanca sahip olduklarında aksiyon alırlar – ki bu da bu senaryoda kayıpları azaltmak adına hisselerin, yahut kripto para birikimlerinin bozdurulmasıdır.

Ayı Piyasası Nedir?

Ayı piyasalarının genellikle dört farklı evresi olur. İlkinde yüksek fiyat ve yüksek yatırımcı güveni birlikteliği vardır. Fakat bu evrede yatırımcılar, kârlarını alıp piyasadan çekilmeye başlarlar. İkinci fazda ise hisse/kripto para fiyatları sert bir şekilde düşmeye başlar, işlem hacmi ile kurumsal kârlar azalış gösterir ve belli bir dönemin olumgu ekonomik göstergeleri vasat altı gelişmeye yüz tutar. Kimi yatırımcılar panik yaparak güven ortamının bozulmasında rol oynar. Üçüncü evrede ise spekülatörler pazara girip kimi fiyatları ve işlem hacmini yükseltirler. Dördüncü ve son evrede ise kripto para/hisse fiyatları yavaş da olsa düşmeye devam eder. Düşük fiyatlar ve olumlu haberler yatırımcıları tekrar çektiğinde ise ayı piyasasından boğa piyasasına geçişin önü açılır.

Öte yandan ayı piyasaları düzeltmelerle karıştırılmamalıdır. Düzeltmeler, 2 aydan daha kısa süren, yatırımcılar için bir piyasaya girmek için ideal giriş kapıları yaratan kısa dönemlerken ayı piyasaları nadiren ilgili borsaya girmek için uygun bir ortam yaratır. Bunun sebebi de ayı piyasasının dip noktasının neresi olduğunun kestirilememesidir. Kayıpların telafisi, yatırımcılar short’çu değilse veya değer kaybeden pazarlarda kazanç sağlamanın başka stratejilerini takip etmiyorlarsa çok zorlu bir hâl alabilir. 1900 ile 2015 arasında 32 ayı piyasası kayda geçti ki bu ortalama her 3.5 yılda bir ayı piyasası ortamı ediyor. En son ayı piyasası 2007 ile 2009 arasındaki küresel ekonomik krize rastladığında Dow Jones %54 değer kaybetmişti. 2018 kripto paralar için altın bir yıl olan 2017’nin ardından ayı piyasasından daha çok düzeltme dönemlerinin yaşandığı bir yıl olarak kayıtlara geçti. Kripto para borsası %66 gibi bir değer kaybı yaşamış olsa da önümüzdeki senenin boğa piyasası tahminleriyle uyumlu olduğu tahminleri, aksine kıyasla daha belirgin duruyor.